Stargard - Klejnot Pomorza


Stargard to ponad 70 tysięczne miasto na Pomorzu Zachodnim, położone nad rzeką Iną, na 15 południku długości geograficznej wschodniej. Stargard jest jednym z najstarszych i najpiękniejszych miast na Pomorzu z wielością świetnie zachowanych i odrestaurowanych gotycki budowli. Nazywany Gwiazdozbiorem Gotyku należy do Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego. Przez miasto wiodą popularne szlaki komunikacyjne, np. nad Bałtyk w kierunku do Międzyzdrojów czy Świnoujścia. Od czasu kiedy zbudowano obwodnicę, miasto nie korkuje się już w każdy letni weekend i w sezonie wakacyjnym. Warto jednak zjechać z drogi szybkiego ruchu i odwiedzić Stargard. A dlaczego warto - to poniżej.

Liczba turystów odwiedzających miasto, rośnie z roku na rok. Przyciągają systematycznie odnawiane, rzadkiej klasy gotyckie budowle, położone malowniczo nad brzegami rzeki Iny pośród wiekowych drzew oraz lokalne specjały w postaci pizzy stargardzkiej i piwa stargardzkiego. Początki miasta sięgają VIII wieku. Tutaj kalendarium historyczne aż do czasów współczesnych. Na zdjęciu: kamienny obelisk z czasów międzywojennych, ustawiony u wylotu ul. Szczecińskiej w kierunku Szczecina, informujący, że obok przebiega 15 południk. Kilka metrów dalej mamy rondo o nazwie "15 południk" z efektownym globusem, jak określiła to Amelia.

Perłą miasta jest niewątpliwie Kolegiata Mariacka z XIII wieku, wielokrotnie niszczona i odbudowywana. Swoją konstrukcją i wielkością przypomina średniowieczne siedziby biskupów, stąd nazywana jest Katedrą. Wnętrze kościoła zaskakuje wysokim 30 metrowym gwiaździstym sklepieniem na filarach, ozdobionych kolorową polichromią. W oryginale zachował się barokowy ołtarz główny oraz 2 boczne, ambona, epitafia oraz fragmenty polichromii. Wnętrze kościoła tutaj.

W sezonie letnim można wejść  na wieżę Kolegiaty i podziwiać Stargard i całą Nizinę Szczecińską z lotu ptaka. Przy dobrej pogodzie widoczne są wieżowce Szczecina. Relację z naszej wspinaczki na wieżę oraz widok z wieży zobaczycie tutaj.

Katedra położona jest przy płycie Rynku Staromiejskiego w otoczeniu trzech zabytkowych kamieniczek oraz budynku Odwachu. W centralnej części płyty znajduje się odsłonięty przy pracach budowlanych znakomicie zachowany fragment średniowiecznego bruku, który można oglądać przez szybę umieszczoną w przyziemiu. W budynkach znajduje się obecnie Ratusz, Muzeum, Centrum Informacji Turystycznej oraz Galeria. A w piwnicy pod Galerią mamy niewielki, klimatyczny pub, który jako jedyny w mieście serwuje piwo stargardzkie w kilku wersjach. W lokalu na ścianach wiszą intrygujące obrazy - główny temat dyskusji przy piwie..:). Właściciel organizuje często wieczorki gitarowe, w których sam bierze czynny udział. "Piwnica pod Galerią" obowiązkowo powinna znaleźć się w planie zwiedzania Stargardu. 

Po zwiedzeniu Starówki proponuje udać się ul. Kazimierza Wielkiego w kierunku mostu na Inie i wkroczyć na szlak spacerowy wiodący wzdłuż brzegu rzeki przez Park Jagielloński.

Na brzegu rzeki możemy zobaczyć bardzo dobrze zachowane mury obronne i fortyfikacje. Budynek na zdjęciu po prawej stronie to Arsenał, pełniący obecnie funkcję Archiwum Państwowego. Kilkanaście metrów dalej znajduje się podobna budowla służąca w przeszłości za Prochownię.

Szlak wzdłuż Iny jest popularnym miejscem spacerowym Stargardzian. Latem jest tu przepięknie. Można jeździć rowerem, spacerować z psem, odpoczywać na ławkach czy bawić się z dzieckiem na placu zabaw. Kąpieli w rzece nie polecam. 

Widok na Kolegiatę. Na pierwszym planie most z mini wodospadem.

Idąc wzdłuż rzeki dochodzimy do kolejnej perełki gotyku. Jest to unikatowa w skali europejskiej tego typu budowla.
Brama Portowa, zwana Młyńską pochodzi z XV wieku. Jest jedną z czterech bram wjazdowych do miasta i jedyną bramą wodną na Pomorzu. Posadowiona na odnodze Iny, zwanej Kanałem Ulgi, w przeszłości kontrolowała i pobierała opłaty za przewóz towarów na rzece. Brama była świadkiem wojny gospodarczej między Stargardem a Szczecinem, która przerodziła się w otwarty konflikt zbrojny zakończony ugodą w Kobylance w 1460r. Tutaj historia konfliktu oraz legenda o łańcuchach zwisających z wież. Brama, Kolegiata baszty z murami obronnymi, rozporządzeniem Prezydenta RP z 17.09.2010r. zostały uznane za pomniki historii. Brama Młyńska w czasach przedwojennych jak i współcześnie była wizytówką miasta. Nie ma chyba takiej pocztówki, na której nie byłaby zamieszczona.
Przechodzimy na kolejny odcinek naszego szlaku na Wały Parku Chrobrego. Po kilku minutach dochodzimy do Kościoła św. Jana.

Pochodzi on z XV wieku i jest utrzymany w stylu gotyckim; posiada podobne rozwiązania konstrukcyjne i dekoracyjne jak Kolegiata Mariacka. Sklepienie w nawie środkowej jest gwiaździste a w nawach bocznych krzyżowe. Elementy, które uległy przebudowie to wieża oraz dach. Mury pozostały nieruszone od wieków. Obecna wieża pochodzi z XIX wieku. Ma wysokość 99 m co czyni ją jednym z najwyższych punktów na Pomorzu. Od czasów powojennych pieczę nad kościołem sprawuje Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej, które systematycznie dokonuje renowacji kościoła. Co roku w czerwcu na św. Jana, Chrystusowcy organizują festyn tuż obok w Parku Chrobrego  na tzw. patelni. Festyn ten cieszy się ogromną popularnością wśród mieszkańców miasta.

"Patelnia" na Wałach Chrobrego a obok zejście z Wałów z widoczną wieżą kościoła św. Jana. Po lewej stronie od schodów znajduje się stargardzki Amfiteatr.

Po zejściu z Wałów znajdujemy się w centrum miasta na rondzie przy Placu Wolności, który w przeszłości nosił nazwę Adolfa Hitlera a potem Stalina. Centralne miejsce zajmuje Kolumna Zwycięstwa przemianowana w 1989r. na Pomnik Wdzięczności. Kolumna wraz z mauzoleum i cmentarzem żołnierzy radzieckich, została wzniesiona w 1945r. przez niemieckich jeńców wojennych na polecenie Sowieckiej Komendatury Starogrodu. Jest zbudowana z żelbetonu, na szczycie umieszczono Order Zwycięstwa. Kolumna jest ozdobiona płaskorzeźbami o tematyce wojennej, radzieckimi gwiazdami oraz sierpem i młotem. Do 2006r. znajdował się tam również wizerunek Stalina. Pomnik budzi liczne kontrowersje wśród mieszkańców miasta. Trwają starania aby zburzyć lub przenieść konstrukcję na Cmentarz Wojenny. 

Tuż obok, na miejscu po mauzoleum żołnierzy radzieckich utworzono Skwer Ojca Świętego. Pomnik Jana Pawła II ma symboliczne przesłanie na tle prawosławnej cerkwi Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Cerkiew została zbudowana w 1890r. w stylu neogotyckim. Jest unikatem na Pomorzu, ponieważ już podczas budowy nadano jej cechy charakterystyczne dla wschodniej architektury sakralnej, chociaż była przeznaczona dla protestantów. 
Wracamy z powrotem na Wały Chrobrego skąd mamy widok na mury obronne i baszty. Spacerując Aleją Słowiczą dochodzimy do Baszty Morze Czerwone.

Baszta Morze Czerwone została zbudowana w II połowie XIV wieku i należała do szczytowych osiągnięć średniowiecznej architektury na Pomorzu. Jej wysokość to 34 m. W okresie letnim stanowi punkt widokowy. Tutaj legenda, wyjaśniająca nazwę baszty. Spacerując dalej po Wałach docieramy do Bramy Pyrzyckiej pochodzącej z końca XIII wieku.

Brama Pyrzycka jest najbardziej reprezentacyjną bramą wjazdową do miasta. Z XIII  wieku pochodzi dolna część kamienna Bramy. Górna część, ceglana została nadbudowana w XV wieku. Budynek po prawej stronie z widocznymi cechami renesansowymi, to dzisiejsza siedziba biblioteki - Książnicy Stargardzkiej. W dawnej oficynie znajduje się klimatyczna klubo-kawiarnia "Art-Caffe". Pochodząca z XV w. kamienica była siedzibą kupców. Jest nazywana Domem Kletzinów lub Kletzana od nazwiska jednego z właścicieli.
Naprzeciwko Bramy Pyrzyckiej znajduje się kościół św. Ducha. Jest on najmłodszym stargardzkim zabytkiem ale z uwagi na piękne wyposażenie warto go  zobaczyć.

Wzniesiony poza murami miasta na miejscu pierwotnego kościoła szpitalnego założonego w XIV. Odbudowa trwała bez rezultatów od XVII do XIX. W 1868r. rozebrano budowlę i na fundamentach wzniesiono nowy kościół pod tym samym wezwaniem Ducha Świętego. Zewnętrznie kościół ma cechy neogotyckie. Wnętrze jest bogato wyposażone. Uwagę przykuwają przepiękne witraże z 1926r., przedwojenne drewniane ławy kościelne, polichromie na ścianach prezbiterium oraz drewniany tryptyk z 1997r. przestawiający scenę zesłania Ducha Świętego. Latem odbywają się tutaj Stargard Gospel Days - niesamowite wydarzenie muzyczne z udziałem zagranicznych pieśniarzy i zespołów śpiewających gospel. Warto się wybrać na taką imprezę choćby po to, aby tańcząc i śpiewając pod ołtarzem, złamać  tabu, że w kościele trzeba siedzieć w ciszy i skupieniu.

Wracamy pod Bramę Pyrzycką i schodzimy schodami w dół wzdłuż świeżo odnowionych murów w kierunku Bastei powstałej w XVI wieku. W jej konstrukcji zastosowano nowoczesne na owe czasy rozwiązania militarne: na ścianach rozmieszczono liczne otwory strzelnicze a na górze znajdowała się platforma dla armat.Basteja została niecały rok temu odnowiona i otworzono w niej Muzeum Archeologiczno-Historyczne. W okresie letnim można nawet pospacerować po murach.
Tuż przy Bastei znajduje się kolejna baszta zwana Basztą Tkaczy lub Lodową. Baszta pochodzi z połowy XV wieku i została przystosowana do obserwacji i obrony. Wnętrze ma 8 poziomów i loch więzienny w przyziemiu. Miasto posiada jeszcze 2 takie "ważne" baszty z punktu widzenia średniowiecznego systemu obronnego.
Baszta Białogłówka pochodzi z XV i została wybudowana w sąsiedztwie Bramy Wałowej. Brama znajduje się przy wyjeździe z miasta na Maszewo i Nowogard. Jest to jedyny zabytek, który został całkowicie zrekonstruowany po zniszczeniach wojennych, jak również jedyna budowla w stylu renesansowym.
Foto +Piotr Dębski z serwisu Panoramio

Nad brzegiem Iny w okolicy ulicy Strażniczej znajduje się ostatnia z ważnych baszt średniowiecznego Stargardu - Baszta Jeńców.Została ona zbudowana na przełomie XV i XVI wieku. Zwana jest też Małą Prochową lub Kowalską.

Na koniec naszej historycznej wędrówki po Stargardzie, mam dla Was hit - krzyż pokutny. Krzyże pokutne nie są czymś niezwykłym, w Europie jest ich ok. 7 tys. z tego 600 w Polsce. Ten stargardzki pochodzi z 1542r. i jest drugim co do wielkości na świecie. Wysoki na 3,77 metra w tym 1 metr w ziemi, rozpiętość ramion 1,45 metra, wykonany z wapienia gotlandzkiego waży 2 tony! A na rewersie ma wyrytą historie morderstwa - tutaj trochę informacji o krzyżach pokutnych i legenda o powstaniu krzyża stargardzkiego. Krzyż stoi na rozstaju dróg na Maszewo i Chociwel.

I jak Wam się podoba historyczny Stargard? Dla mnie bomba, choć Stargardzianie nie doceniają tego, że mieszkają w tak pięknym miejscu.Opisane zabytki stanowią reprezentacyjną część Stargardu ale miasto posiada jeszcze wiele ciekawych miejsc, które warto zobaczyć. 
Z czego słynie współczesny Stargard?
Granatowe, stylonowe fartuszki obowiązkowe w szkołach 30 lat temu to już relikt przeszłości, a wówczas sztandarowy produkt stargardzkiego LUXPOLU.

Stargard to miasto kolejarzy i wojskowych. Do dziś funkcjonuje zakład naprawiający składy kolejowe ZNTK. 
Mamy tutaj również 2 jednostki wojskowe mieszczące się w zabytkowych koszarach a w pobliskim Kluczewie poradzieckie lotnisko wojskowe. 
Kluczewo to też cukrownia działająca od 1884r. posiadająca jeden z największych w Europie silosów na cukier o pojemności 50 tys. ton.
Znani Stargardzianie to: 
Ewa Kasprzyk - aktorka. Pani Ewa, mimo że od wielu lat nie mieszka już w Stargardzie, bardzo aktywnie miasto promuje; 
Margaret - piosenkarka, styliska; 
Przemysław Gintrowski - bard, kompozytor, muzyk; 
Marek Jasiński - kompozytor; 
Aleksandra Kisio - aktorka; 
Arkadiusz Brykalski - aktor; 
Ryszard Maciej Nyczka - reżyser, scenarzysta; 
Wiesław Wraga - piłkarz; 
Arkadiusz Bąk - piłkarz; 
Bernard Pruski - kolarz;
Tomasz Narkun - bokser.

Dla tych co wytrwali do końca, w nagrodę piosenka:) 

Zespół tworzą młodzi zdolni ludzie ze Stargardu i Szczecina. Ciekawe, kto rozpozna gdzie został nakręcony teledysk.

                                                Never again - Breaking the rules

A tutaj więcej  zdjęć pięknego Stargardu.
Tutaj mapa zabytków wraz ze szczegółowym opisem.

Komentarze

  1. Wspaniale opisane miasto, jego zabytki a i ciekawe miejsca do spacerów. Opis ozdobiony świetnym zdjęciami zachęcającymi do zwiedzenia go. Byłam, ale dawno i czas się wybrać ponownie. *** Cieszę się, że będziesz moim stałym czytelnikiem. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Stargard to moje Miasto. Dopiero z oddali dostrzegłam jaki jest piękny i ile w nim ciekawych rzeczy, które na co dzień gdzieś umykają. Dziękuje serdecznie za miłe słowa, pozdrawiam.

      Usuń

Prześlij komentarz