Parowozy z Jaworzyny

Jaworzyna Śląska to nieco ponad 5-tysięczne miasteczko położone na południowy-zachód od Wrocławia. Najwygodniej dojechać tam pociągiem, np. komfortowym szynobusem Kolei Dolnośląskich. Podróż trwa około 40 minut a bilet kosztuje kilka złotych. 

Powstanie miasteczka jest ściśle związane z budową linii kolejowej Wrocław - Świebodzice, Świdnica - Świebodzice w 1843r. W miejscu rozgałęzienia trasy, powstał najpierw przystanek kolejowy a z czasem stacja z zapleczem kolejowym i osiedlem mieszkaniowym. 
Etymologia nazwy niem. Königszelt - Namiot królewski, nawiązuje do wydarzeń wojny 7-letniej. W 1761r., w okolicach dzisiejszej Jaworzyny, na polach stacjonowały oddziały armii pruskiej, które toczyły wojnę z koalicją austro-rosyjską. Namiot Fryderyka II, skąd kierowano armią, miał znajdować się na wzniesieniu, w okolicach dzisiejszego dworca kolejowego. W 1771r., staraniem hrabiego Rzeszy, Wilhelma Burghausa, dla upamiętnienia tamtego wydarzenia, w okolicach Jaworzyny postawiono pomnik - monument o charakterze piramidy wysokiej na 2,5 metra z szeregiem tablic opisujących to wydarzenie.
Pod koniec pierwszej połowy XIX wieku podjęto budowę linii kolejowej z Wrocławia w Sudety. Początkowo linia ta miała biec z Wrocławia do Świdnicy i dalej do Wałbrzycha. Sprzeciwiło się temu dowództwo twierdzy w Świdnicy. W związku z tym linię tę poprowadzono w sposób najprostszy - przez punkt, w którym w przyszłości miała się znaleźć Jaworzyna Śląska. W listopadzie 1843r. na zbudowanej już linii kolejowej, obok stacji Stary Jawornik, zbudowano przystanek kolejowy, któremu nadano nazwę "Konigszelt". Tak rozpoczęły się dzieje Jaworzyny Śląskiej, najpierw osady kolejowo-przemysłowej, później miasta.
W 1853r. zbudowano linię kolejową z Wałbrzycha przez Jaworzynę do Legnicy. W 1863r. linię taką zbudowano z Nysy, przez Świdnicę, do Legnicy. 
Jaworzyna stała się jednym z większych węzłów kolejowych na Dolnym Śląsku. Dało to podstawę do jej dalszego rozwoju i rozbudowy. W początkach lat sześćdziesiątych XIXw. w okolicy Jaworzyny odkryto żwiry budowlane i glinki kaolinowe. Dzięki temu, a także dzięki dostatkowi drewna, węgla kamiennego, gazu i dobrej komunikacji, w 1863r. w Jaworzynie, Silbermann rozpoczął budowę fabryki porcelany. 
20 lat później Jaworzyna liczyła już 1380 mieszkańców. Miała szkołę ewangelicką dla 288 dzieci. Powstało towarzystwo społeczne ewangelików, które rozpoczęło dość ożywioną działalność oświatową, kulturalną i towarzyską. W tym czasie Jaworzyna liczyła 2638 ewangelików i 1150 katolików. Fabryka porcelany, jako "Porzellanfabrik Konigszelt", w 1904 roku miała już 14 pieców i zatrudniała 700 pracowników, w 1925 roku 16 pieców, halę produkcyjną wielkości 1000 mkw. i zatrudniała 850 pracowników. Wyrabiano tu porcelanę stołową, produkty terakotowe, szamotowe i inne. W 1892r. powstała parafia ewangelicka. W 1900 zbudowano kościół, wcześniej założono cmentarz, w 1902 roku zbudowano dom parafialny. Liczba mieszkańców osady zbliżyła się do 4000 osób.
Obok fabryki porcelany pobudowano również inne zakłady: fabrykę melasy, spirytusu i rumu, mleczarnię, założono spółkę handlową, na kolei uruchomiono przeładunek towarów. Wokół dworca kolejowego, wzdłuż linii kolejowych, na skrzyżowaniach dróg, wiodących z Wrocławia do Wałbrzycha, ze Świdnicy do Strzegomia i dalej do Legnicy, zaczęto wznosić mniejsze i większe domy, osiedla robotnicze, domy handlowe i warsztaty usługowe. Do końca II Wojny Światowej liczba mieszkańców osiedla przekroczyła 4500 osób. W fabryce porcelany, obok produkcji podstawowej, rozpoczęto wykonywanie min i granatów porcelanowych. W lutym 1945 roku osiedle zostało zajęte przez wojska Armii Czerwonej, a następnie na mocy układów międzynarodowych włączone w granice Polski.
Parowozownia funkcjonowała do 1991r. Lokomotywy parowe systematycznie zastępowano spalinowymi i elektrycznymi. Ze zgromadzonego taboru kolejowego utworzono skansen kolejnictwa, który od 2004r. funkcjonuje jako prywatne Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku.

Muzeum jest otwarte przez cały rok. W sezonie letnim, maj-wrzesień codziennie od 10 do 18. W sezonie zimowym, październik-kwiecień 8-16 w dni powszedni, weekendy i święta 10-16. Cena za bilety: 17 zł cały i 13 ulgowy - maj 2016r.
Samodzielnie można zwiedzać teren zewnętrzny. W kilku wagonach urządzono ekspozycje, pokazujące jak dawniej podróżowano.
                   
Jest też coś dla najmłodszych. Choć Amelia twierdzi, że już wyrosła z bajek o Tomku i jego przyjaciołach lokomotywach, z wielką przyjemnością wspinała się na muzealnego Tomka. Na zdjęciu poniżej - fanka kolejnictwa rok 2011 :-)

Przewodnik oprowadził nas po krytej parowozowni oraz ekspozycjach dodatkowych, które tworzą m.in. wystawa zabytkowych motocykli, drukarnia, sala radiowa, sala kolejowa i makieta miasta
Zwiedzanie z Przewodnikiem jest wliczone w cenę biletu i trwa około 45-50 minut a odbywa się w zależności od ilości chętnych, co godzina lub co pół godziny. 
Zbiory muzeum to 40 lokomotyw parowych (produkcji polskiej, niemieckiej, angielskiej oraz amerykańskiej), lokomotywy elektryczne i spalinowe oraz ponad 50 wagonów i innych kolejowych pojazdów specjalistycznych, ustawionych na torach o łącznej długości ok. 2 km. A także inne pojazdy, jak te na zdjęciach powyżej, które można uznać już za zbytki techniki
Muzeum oferuje dodatkowo tzw. trasę parowozową, czyli przejazd po terenie muzeum parowozem TKt48-18 lub lokomotywę spalinową DEUTZ OMZ 122R – najstarszą czynną lokomotywę diesla w Polsce. Oferta jest dostępna w sezonie zimowym.
Po zwiedzaniu obowiązkowo należy udać się do baru szybkiej obsługi Bistro, który znajduje się w oryginalnym wagonie PKP z lat 70. ubiegłego stulecia.
Przez cały rok można korzystać z przejazdów pociągami zabytkowymi. Pociągi specjalne kursują 1-2 razy w miesiącu, np. 14.02 można było wybrać się na romantyczny przejazd na trasie Jaworzyna-Wrocław pociągiem Amor. Z kolei 11.11 tą samą trasą pojedzie Orzeł Biały.
Natomiast we wszystkie letnie weekendy począwszy od 01.05 do 25.09.2016r. kursuje Wakacyjny Pociąg Muzealny. Trasa: Jaworzyna-Świdnica-Krzyżowa-Dzierżoniów i powrót. O godzinie 10.25 wyrusza Czerwony Baron, o godzinie 13.08 Pionier.
Skład tworzą   lokomotywa parowa TKt48-18 z 1951 r. oraz dwa wagony osobowe serii Ci28 z 1928. Właśnie takim pociągiem wybrałyśmy się z Jaworzyny do Świdnicy.
W muzeum odbywają się różne ciekawe wydarzenia np. Gala Parowozów.
Informacje nt muzeum, historii, godzin otwarcia, rozkładu jazdy pociągów muzealnych czy imprez, znajdują się na stronie muzeum.

Z kolejarskim pozdrowieniem

Amelia i Marzena


Komentarze

  1. A to ci przygodę kolejową Miałyście. Ciekawa jestem, czy w zbiorach znajduje się wagon, gdzie do każdego z przedziałów wchodziło się z zewnątrz. Takimi podróżowałam. Jakie to zamierzchłe czasy. Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Takich luksusowych wagonów w Jaworzynie nie widziałam:-)

      Usuń
  2. No tak, parowozy. Dziś prawdziwych już nie ma...tylko w muzeum :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak i trzeba było jechać aż do muzeum, aby pokazać, że lokomotywa z wiersza Tuwima naprawdę istnieje..:-)

      Usuń
  3. To musiała być niezwykle ciekawa wycieczka.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. O tak! Dymiąca lokomotywa, która zasmrodziła całą stację a potem jazda na twardych ławkach, w trzęsącym się wagonie i hałasie. Amelia była przeszczęśliwa:-)

      Usuń
    2. ;) Oczami wyobraźni ujrzałam Was w tej lokomotywie:)

      Usuń
  4. Oj, macie teraz tych kolejowych niespodzianek na Dolnym Śląsku. ;) I Jaworzyna, i te makietki we Wrocławiu... A ja mam dużo zaległości do nadrobienia :D.

    OdpowiedzUsuń
  5. Ale swietnie to wszystko wyglada! Chetnie sama bym sie tam wybrala :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Warto się wybrać do Jaworzyny na zlot parowozów we wrześniu. Tyle maszyn pod parą robi niesamowite wrażenie.

      Usuń
  6. O! Bardzo ciekawe miejsce do odwiedzenia...

    OdpowiedzUsuń
  7. Haha, świetne wspomnienie - Amelia w 2011 roku :D Podróż w czasie, po dwakroć!

    www.stopawstope.blogspot.com

    OdpowiedzUsuń
  8. Świetne miejsce dla dorosłych i dla dzieci. Po cały opis zapraszam na blog

    https://www.atrakcyjne-wakacje-z-dzieckiem.pl/2018/07/muzeum-kolejnictwa-jaworzyna-slaska.html?m=1

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz